Het kindsdeel en de legitieme portie, hoe zit dat ook alweer?

Het kindsdeel en de legitieme portie zijn begrippen die vaak door elkaar worden gehaald. Het zijn echter twee verschillende aanspraken. Het kindsdeel is het deel van de nalatenschap waar u recht op heeft als één van uw ouders overlijdt en als gevolg van de wet of een testament (waarin de wettelijke verdeling van toepassing kan worden verklaard) de wettelijke verdeling van toepassing is. De wettelijke verdeling houdt in dat de langstlevende echtgenoot alle goederen krijgt, maar ook gehouden is alle schulden van de nalatenschap te voldoen, terwijl u als kind een (niet-opeisbare) geldvordering krijgt op deze echtgenoot (deze langstlevende echtgenoot kan, maar hoeft niet één van uw ouders (te) zijn[1]).

Wanneer er door (één van) uw ouders een testament is opgesteld als gevolg waarvan u als kind bent onterfd (dit kan bij naam en toenaam zijn, maar ook doordat niet u maar anderen zijn aangewezen als erfgenaam), dan heeft u in beginsel recht op een legitieme portie (in de praktijk wordt deze term – zoals gezegd – ook wel eens verward met “kindsdeel”).

Het kindsdeel

Om te kunnen beoordelen wat de hoogte is van het kindsdeel, zal eerst de omvang van de nalatenschap moeten worden vastgesteld. Dit kan bijvoorbeeld door het (laten) opstellen van een vermogensopstelling waaruit de activa en passiva blijken. Vervolgens hangt de omvang van het kindsdeel af van het aantal erfgenamen (echtgenoot en kinderen). Om de langstlevende verzorgd achter te laten en het bestaande leefpatroon voort te kunnen laten zetten, is de vordering van een kind opeisbaar bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot, bij diens faillissement dan wel indien ten aanzien van de langstlevende de Wet schuldsanering natuurlijke personen van toepassing is verklaard. De erflater kan deze opeisbaarheidsgronden uitbreiden, maar niet uitsluiten. Pas bij het intreden van één van deze opeisbaarheidsgronden, kan het kind zijn kindsdeel opeisen (indien nog aanwezig).

De legitieme portie

De legitieme portie wordt berekend over de waarde van de nalatenschap (activa minus bepaalde schulden). Deze waarde wordt vermeerderd met bepaalde giften. De uitkomst hiervan wordt ook wel legitimaire massa genoemd. Vervolgens heeft het kind recht op een deel van de waarde hiervan, welk deel de helft bedraagt en afhankelijk is van het aantal achtergelaten erfgenamen.[2]

De legitieme portie is in beginsel opeisbaar na zes maanden nadat de erflater is overleden. Na deze zes maanden heeft het kind het recht om de legitieme portie op te eisen, tenzij sprake is van de wettelijke verdeling (dan gelden dezelfde opeisbaarheidsgronden als hiervoor genoemd), of als de erfgenaam ten aanzien van zijn levensgezel de opeisbaarheid heeft uitgesteld tot aan zijn of haar overlijden.

Er geldt voor de legitieme portie tenslotte een vervaltermijn. De mogelijkheid om aanspraak te maken op de legitieme portie vervalt als niet binnen een gestelde redelijke termijn (schriftelijk en nadrukkelijk) aanspraak is gemaakt op de legitieme portie, en uiterlijk vijf jaar na het overlijden van erflater.

[1] Voorbeeld: als uw ouders zijn gescheiden, uw moeder hertrouwt en zij vervolgens (met of zonder testament) komt te overlijden, dan kan de wettelijke verdeling ook van toepassing zijn. U krijgt dan een (niet-opeisbare) vordering op de langstlevende “stiefouder”.

[2] Voorbeeld: bent u onterfd door uw vader en zijn uw moeder en broer nog in leven? Dan is uw breukdeel 1/6^e deel.

Wilt u nog meer informatie omtrent erfrecht? Bekijk dan onze erfrecht pagina.